Is het einde van de glutenhype in zicht?

Je hoort en ziet het overal, glutenvrij eten is hot. En als zoveel mensen het doen, dan zal er wel een kern van waarheid in zitten toch? Van Gwyneth Paltrow tot Novak Djokovic, allemaal zweren ze er bij, het leven zonder gluten maakt dat ze beter presteren.

Gluten zijn de eiwitten in bepaalde graansoorten die verantwoordelijk zijn voor de stevige structuur van het deeg dat er mee gemaakt wordt. Mensen die coeliakie hebben, zijn overgevoelig voor gluten. Wanneer ze gluten eten zorgt hun immuunsysteem voor het beschadigen van de dunne darm.
Mensen die geen coeliakie hebben maar wel opknappen van glutenvrij eten ervaren dat hun darmen minder hard hoeven te werken, hebben minder een opgeblazen gevoel en voelen zich over het algeheel gewoon lekkerder in hun vel. Maar of dat te maken heeft met de gluten… daar zijn de meningen over verdeeld.
Door glutenvrij te eten knappen ze op, maar veel mensen blijven buikklachten houden. Bijvoorbeeld wanneer ze iets eten met ui, knoflook, watermeloen, spruitjes, bietjes en prei. Maar daar zitten helemaal geen gluten in…

Fructanen

Wat er wel in zit, dat zijn fructanen. Fructanen zijn specifieke korte ketens koolhydraten die ook in tarwe zitten, en in veel andere voedingsmiddelen, zoals die hierboven genoemd. Onze darmen kunnen de frunctanen niet afbreken. Voor de meeste mensen is dat geen enkel probleem, maar mensen met prikkelbare darmen kunnen hier veel klachten van krijgen. In glutenvrij eten zit weinig fructanen, vandaar dat er vaak gedacht wordt dat glutenvrij eten dé oplossing is.

FODMAP bij prikkelbare darm syndroom

Fructanen zijn één van de FODMAPs waar mensen met PDS overgevoelig voor kunnen zijn. FODMAP is een afkorting, elke letter staat voor een groep koolhydraten waarbij uit onderzoek is gebleken dat die voor klachten kunnen zorgen. De letterlijke betekenis van FODMAP is: fermentable oligosaccharides disaccharides monosaccharides and polyols ofwel fermenteerbare oligo-, di-, mono-sacchariden en polyolen.
In het kort komt het er op neer dat deze groepjes koolhydraten niet goed verwerkt worden bij mensen met PDS en in de darm voor problemen zorgen (lucht, obstipatie, diarree etcetera).
FODMAPs zelf zorgen niet voor de darmklachten; de manier waarop de FODMAPs verwerkt worden in uw darmen zorgen voor de klachten. Het doel is om uit te zoeken welke van de FODMAPs de reactie veroorzaken en bij welke hoeveelheid. Het is dus helemaal niet nodig om na dit uitzoekwerk alle FODMAP-rijke voeding te vermijden, maar wel om je grenzen vast te stellen.
Het uitzoeken van de grenzen bij het FODMAP arm dieet doe je in een aantal fases. Bij de eliminatie fase wordt alle FODMAP-rijke voeding weggelaten. Dat is best een uitzoekwerk, het advies van het Allergieplatform is dan ook dit te doen onder begeleiding van een diëtist die gespecialiseerd is in dit dieet. Wanneer de buikklachten zijn afgenomen worden de FODMAP groepen één voor één getest in de herintroductiefase. Zo kan er precies gekeken worden hoeveel van een bepaalde groep geen klachten geven.
Neem bijvoorbeeld lactose in het FODMAP-dieet: de meeste mensen 4 gram prima verwerken. Dat is ongeveer 100ml melk. Als er dus ergens op het etiket staat: bevat melk is dat bijna nooit een probleem. Ook een schepje roomsaus of toef slagroom is dan prima te verwerken. Erger wordt het als in dezelfde maaltijd deze gecombineerd worden, dan stapelt de lactose zich op en wordt het toch net te veel, met alle vervelende gevolgen van dien.
Bij de fructanen gaat het testen precies hetzelfde als bij de lactose. Vaak lukt een tarweboterham prima, van zuurdesem speltbrood kunnen de meeste mensen zelfs wel twee of drie sneetjes eten. Maar bij die maaltijd ook een salade met bijvoorbeeld een ringetje ui en een dressing met knoflook? Dan loopt de FODMAP-emmer over en krijg je buikklachten.

Snelle test of het de gluten of FODMAPs zijn

Een eenvoudige test om er achter te komen of de gluten of FODMAPs zijn die de klachten veroorzaken is er helaas niet. Er is geen bloedonderzoek of huidtest die betrouwbaar kan testen of je overgevoelig bent. Je zou wel, zeker als je nog buikklachten hebt, het FODMAP arm dieet kunnen proberen. Als je weet hoeveel je kunt eten zonder klachten, is je leven een stuk makkelijker!

Voorbeelden van FODMAPs

• Fructose zoals in appels, honing
• Lactose zoals in melk, yoghurt
• Fructanen zoals in tarwe, ui, knoflook
• GOS zoals in peulvruchten
• Polyolen zoals in suikervrije gum, abrikozen, kersen

Links: op zoek naar een diëtist gespecialiseerd in het FODMAP-arm dieet.
Meer informatie over het FODMAP-arm dieet