Welke factoren zijn van invloed?
Eczeem is de verzamelnaam voor diverse huidziekten met eenzelfde soort huiduitslag. Er zijn verschillende soorten eczeem waarvan de bekendste constitutioneel eczeem is. Zowel de plaats waar constitutioneel eczeem op het lichaam voorkomt, als de verschijningsvorm zijn afhankelijk van de leeftijd van de persoon en het stadium waarin het eczeem verkeert.
Eerste verschijnselen
Al enkele weken na de geboorte kunnen de eerste verschijnselen optreden van constitutioneel eczeem. Het eczeem is dan vaak over het hele lichaam aanwezig. Vanaf één jaar tot ongeveer veertien jaar is het eczeem meer aanwezig in de elleboogholten/ knieholten, polsen en enkels. Vanaf het veertiende jaar presenteert het zich vaak als chronisch terugkerend eczeem met perioden van rust en verergeringen. Maar in principe kan de aandoening op iedere leeftijd voor het eerst optreden. Constitutioneel eczeem is een chronische aandoening, de aanleg blijft, maar perioden zonder klachten kunnen blijven bestaan.
Zalven, crèmes en lotions
Mensen met eczeem hebben van nature een andere vetsamenstelling van de huid, waardoor de huid droger is. De dagelijkse huidverzorging moet zich op twee maatregelen richten:
- vermijden dat onnodig de vetten worden verwijderd door het gebruik van een douche- of badolie in plaats van zeep;
- het aanbrengen van een beschermlaag door het gebruik van een neutrale zalf of een crème.
In de huid zijn minder vetten aanwezig en er is sprake van een beschadiging van de huidbarrière. Door dagelijks zalf of crème op de huid aan te brengen, wordt de huid als het ware afgesloten en vermindert de verdamping. Zalven worden ook wel neutrale zalven of bijsmeerzalven genoemd.
De aanduiding zalf, crème of lotion geeft aan hoeveel water en vet er in een smeersel zit. Een zalf is een vet smeersel, hierin zit weinig water. Een crème is een samenstelling van vet en water en een lotion bevat veel water. Bij een droge huid wordt een zalf geadviseerd; de huid heeft immers vet nodig.
Bij een minder droge huid kan een crème worden gebruikt. De neutrale zalven worden zowel in de actieve fase maar ook in de rustige fase van het eczeem gebruikt. In een actieve fase wordt de neutrale zalf naast de zalf met geneesmiddel om bij te zalven gebruikt. In een rustige fase, één à tweemaal daags, is de zalf nodig om de huid soepel en de beschermlaag optimaal te houden.
Neutrale zalven zijn er in zeer veel soorten en zijn op doktersrecept verkrijgbaar. Voorbeelden zijn: cetomacrogolzalf, lanettezalf, paraffinevaseline, vaseline- lanettecrème, cetomacrogolcrème of een combinatie vaseline-cetomacrogolcrème.
Voor patiënten met matig tot ernstige eczeemklachten is toepassing van een krabverband van toegevoegde waarde. Het verband beschermt de beschadigde huid, dekt de zalftherapie af en voorkomt krabben. Krabverband is verkrijgbaar in een uitgebreid assortiment modellen en maten beschikbaar voor baby’s, kinderen en volwassen en wordt op recept vergoed door de meeste zorgverzekeraars.
Wil je meer weten over verbandmiddelen, kijk dan eens bij www.dermacuraverband.nl
Dagelijkse huidverzorging
- Beperk contact met water. Water droogt de huid uit;
- Douche twee à drie keer per week, niet te lang ( vijf à tien minuten);
- Gebruik liever niet te warm water, hoe warmer het water hoe meer de huid ontvet;
- Gebruik alleen water of een zeepvervangen, pH-neutraal, hypoallergeen en ongeparfumeerd;
- Gebruik bij voorkeur douche- of badolie. Dit gaat het uitdrogende effect van water tegen, irriteert niet en geeft een olielaagje;
- Voorkom irritatie van de hoofdhuid, gebruik een milde, liefst ongeparfumeerde shampoo. Het beste is een milde ‘iedere dag shampoo’, maar gebruik deze niet dagelijks;
- Dep na het douchen of baden de huid droog en zalf direct in met een neutrale zalf. Hierdoor blijft de huid soepel en droogt de huid niet verder uit.
Welke factoren zijn van invloed op het eczeem?
In tegenstelling tot wat lang is gedacht, blijkt het vermijden van allergene factoren, zoals voedingsmiddelen, pollen en huisstofmijt, niet van invloed te zijn op het eczeem. Wel kunnen irriterende factoren of niet-allergenen factoren het eczeem verergeren. Hoe lastig soms ook: het is van belang deze factoren zoveel mogelijk te vermijden of er bewust van te zijn. Enkele voorbeelden van deze factoren zijn:
- Droge lucht / seizoenswisselingen (winter/zomer);
- Warmte;
- Zonlicht;
- Wol / synthetische kleding;
- Transpiratie;
- Psychische gesteldheid/ stress;
- Algehele conditie / ziekte.
De oorzaak van eczeem is niet weg te nemen, het is immers bijna altijd een erfelijke aandoening. De klachten die kinderen met eczeem ervaren kunnen wel vaak aangepakt worden. Het leren omgaan met een chronische aandoening (coping) bij een kind vergt in eerste instantie veel inspanning van de ouders en het kind.
Het omgaan met eczeem is een proces van vallen en opstaan. Iedere situatie is anders, iedereen reageert anders. Dit betekent ook dat er geen pasklaar antwoord is op de vraag waar iemand voor komt te staan. Wat zeker kan helpen, is te weten hoe de belangrijkste huidverzorgingadviezen toegepast moeten worden, hoe beïnvloedende factoren te vermijden en hoe de voorgeschreven behandeling uit te voeren.
Geschreven door:
Petra Kentie, nurse practitioner
Maaike Hover, dermatologisch verpleegkundige
Suzanne Pasmans, dermatoloog
Afdeling Dermatologie/Allergologie en Centrum voor Kinderallergologie
Wilhelmina Kinderziekenhuis-UMC Utrecht
Eerder verschenen in: Reactie! april 2008