Je hoort en ziet het nog steeds heel vaak, glutenvrij eten om buikklachten te verminderen. Zoveel mensen het doen, dan zal er wel een kern van waarheid in zitten toch? Van acteurs tot sporters, veel zweren erbij; het leven zonder gluten maakt dat ze beter presteren. Maar is dat ook echt zo? Zijn gluten vergif?
Gluten zijn de eiwitten in bepaalde graansoorten die verantwoordelijk zijn voor de stevige structuur van het deeg dat ermee wordt gemaakt. Wanneer je coeliakie hebt, een aandoening, ben je overgevoelig voor gluten. Wanneer je gluten eet zorgt dit voor een reactie van het immuunsysteem en voor het beschadigen van de dunne darm.
Mensen die geen coeliakie hebben maar wel opknappen van glutenvrij eten ervaren dat hun darmen minder hard hoeven te werken, hebben minder een opgeblazen gevoel en voelen zich over het algeheel gewoon lekkerder in hun vel. Maar of dat te maken heeft met de gluten… daar zijn de meningen over verdeeld.
Door het glutenvrij eten knappen ze op, maar veel mensen blijven toch wat buikklachten houden. Bijvoorbeeld wanneer ze iets eten met ui, knoflook, watermeloen, spruitjes of prei. Maar daar zitten helemaal geen gluten in…
Fructanen
Wat er wel in zit, dat zijn fructanen. Fructanen zijn specifieke korte keten koolhydraten die ook in glutenbevattende granen zitten, en in veel andere voedingsmiddelen, zoals die hierboven genoemd. Onze darmen kunnen de frunctanen niet afbreken. Voor de meeste mensen is dat geen enkel probleem, maar mensen met prikkelbare darmen kunnen hier veel klachten van krijgen. In glutenvrij eten zit weinig fructanen, vandaar dat er vaak gedacht wordt dat glutenvrij eten dé oplossing is; je klachten worden immers minder.
Kun jij wel een of twee sneetjes speltbrood of zuurdesem speltbrood verdragen? Dan is dat een goede indicatie dat niet gluten maar fructanen de boosdoeners voor jou zijn.
FODMAP bij prikkelbare darm syndroom
Fructanen zijn één van de FODMAPs waar mensen met PDS gevoelig voor kunnen zijn. FODMAP is een afkorting, elke letter staat voor een groep koolhydraten waarbij uit onderzoek is gebleken dat die voor klachten kunnen zorgen. De letterlijke betekenis van FODMAP is: fermenteerbare oligo-, di- en monosacchariden en polyolen.
In het kort komt het er op neer dat deze groepjes koolhydraten niet goed verwerkt worden door mensen met PDS en in de darm voor problemen zorgen (lucht, obstipatie, diarree etc). FODMAPs zelf zorgen niet voor de darmklachten; de manier waarop de FODMAPs verwerkt worden in uw darmen zorgen voor de klachten. Het doel is om uit te zoeken welke van de FODMAPs de reactie veroorzaken en bij welke hoeveelheid. Het is dus helemaal niet nodig om na dit uitzoekwerk alle FODMAP-rijke voeding te vermijden, maar wel om je grenzen vast te stellen. Wat kun je wel eten en hoeveel daarvan.
Het uitzoeken van de grenzen bij het FODMAP arm dieet doe je in een aantal fases. Bij de eliminatie fase wordt alle FODMAP-rijke voeding weggelaten. Dat is best een uitzoekwerk, het advies van het Allergieplatform is dan ook dit te doen onder begeleiding van een diëtist die gespecialiseerd is in dit dieet. Wanneer de buikklachten zijn afgenomen worden de FODMAP groepen één voor één getest in de herintroductiefase. Zo kan er precies gekeken worden hoeveel van een bepaalde groep geen klachten geven.
Neem bijvoorbeeld lactose in het FODMAP-dieet: de meeste mensen 4 gram prima verwerken. Dat is ongeveer 100ml melk. Als er dus ergens op het etiket staat: “bevat melk” is dat bijna nooit een probleem. Ook een schepje roomsaus of toefje slagroom is dan prima te verwerken. Erger wordt het als in dezelfde maaltijd deze gecombineerd worden, dan stapelt de lactose zich op en wordt het toch net te veel, met alle vervelende gevolgen van dien.
Bij de fructanen gaat het testen precies hetzelfde als bij de lactose. Vaak lukt een tarweboterham prima, van zuurdesem speltbrood kunnen de meeste mensen zelfs wel twee of drie sneetjes eten. Maar bij die maaltijd ook een salade met bijvoorbeeld een ringetje ui en een dressing met knoflook? Dan loopt de FODMAP-emmer over en krijg je buikklachten.
Snelle test of het de gluten of FODMAPs zijn
Een eenvoudige test om er achter te komen of de gluten of FODMAPs zijn die de klachten veroorzaken is er helaas niet. Er is geen bloedonderzoek of huidtest die betrouwbaar kan testen of je overgevoelig bent. Je zou wel, zeker als je nog buikklachten hebt, het FODMAP arm dieet kunnen proberen. Als je weet hoeveel je kunt eten zonder klachten, is je leven een stuk makkelijker!
Voorbeelden van FODMAPs
- Fructose zoals in appels, honing
- Lactose zoals in melk, yoghurt
- Fructanen zoals in tarwe, ui, knoflook
- GOS zoals in peulvruchten
- Polyolen zoals in suikervrije gum, abrikozen, kersen
Meer informatie over het FODMAP-arm dieet
