REDUCE 4. Probiotica gebruik

De microbiota (de bacteriën in onze dikke darm) lijken een rol te spelen bij PDS. De veronderstelling is dat bepaalde darmbacteriën verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van de klachten. Vaak wordt gesproken over probiotica om darmklachten aan te pakken…

Wat is probiotica en waarvoor dient het

De World Health Organisation geeft de volgende definitie van probiotica: ‘Levende micro-organismen, die wanneer in voldoende hoeveelheden toegediend, een gunstig effect hebben op de gastheer’. Omdat de wetenschap er vanuit gaat dat een deel van de oorzaak van PDS in een afwijkende samenstelling van de darmflora gelegen is, wordt op allerlei manieren geprobeerd om de samenstelling van de darmbacteriën te beïnvloeden.
Het gebruik van probiotica is hierbij één van de mogelijkheden. Probioticagebruik is geen garantie voor een succesvolle behandeling bij PDS, maar sommige mensen hebben er wel degelijk baat bij. Het is daarom de moeite waard om te proberen of dit ook voor jou een steuntje in de rug kan zijn. De keuze voor een probioticum is niet gemakkelijk. Er bestaan veel soorten en merken probiotica met allemaal een verschillende samenstelling, merknaam, prijs en onvoorspelbaar effect. De bekendste prodcuten met bacteriestammen zijn VSL#3, Orthica, Yakult en Actimel. VSL#3 heeft 8 stammen en de meeste bacteriën (450 miljard). Helaas worden geen van de probiotica vergoed.

Probiotica wordt officieel omschreven als een levend microbiologisch voedingssupplement, dat de gezondheid van de mens mogelijk bevordert door het microbiële evenwicht in de darm te verbeteren. Probiotica zijn dus levende bacteriën. Het zou zo kunnen dat ze de darmklachten of intolerantie verschijnselen verminderen of de weerstand verhogen, hier zijn beweringen over. Helaas is hier nog onvoldoende wetenschappelijke bewijs over en wordt het dus niet als medicijn voorgeschreven of gebruikt.

Met probiotica probeert men de samenstelling van de darmflora positief te veranderen, zodat de klachten verminderen. Vooral bij een opgeblazen gevoel kan het goed werken. Sommige bacteriestammen lijken een beschermend effect te hebben bij PDS klachten. Deze worden in probiotica gebruikt worden in een poging om de balans in de darmflora van PDS patiënten te herstellen. Er bestaan heel veel verschillende soorten probiotica. Het is nog niet bekend welke probioticum voor welke PDS patiënt en of PDS klachten het best geschikt is. Daar is één oplossing voor; je moet het proberen en er met een dagboekje achter zien te komen of het voor jou geschikt is of niet. Dat vergt echter tijd en geduld. De opbouw en samenstelling van de darmflora wordt onder andere bepaald door ons voedingspatroon en onze leefwijze. Daarom is het belangrijk om altijd voor stammen te kiezen die bij jouw klachtenpatroon en leefstijl passen. Het is zo dat zuigelingen een andere samenstelling van de darmflora hebben dan volwassenen. De klachten van PDS kunnen sterk wisselen door veel verschillende invloeden. Daarom kan het lastig zijn om het effect van een behandeling met probiotica te beoordelen. Het is daarom verstandig om een dagboek bij te houden met jouw klachten en leefstijl naast elkaar. De aanpassing van de darmflora en het immuunsysteem kost enige tijd, daarom kan een behandeling met probiotica pas na meerdere weken beoordeeld worden. Het is goed mogelijk dat de behandeling met probiotica succesvol blijkt te zijn, maar dat er nog wel klachten overblijven. In een latere fase kunnen meerdere behandelingen ook met elkaar gecombineerd worden.

Hoe te gebruiken

In het spijsverteringskanaal wordt voedsel afgebroken tot opneembare stoffen. Eerst door koolhydraat-, eiwit-, en vetsplitsende enzymen (in speeksel, maagsap en gal) en daarna door bacteriën in de darmen, ook wel darmflora genoemd. Probiotica bevatten bepaalde bacteriestammen waarvan bekend is dat zij de darmflora gunstig beïnvloeden.

Probiotica kan worden gebruikt bij een verstoorde darmflora. Bij een verstoorde darmflora krijgen schadelijke micro-organismen een kans zich uit te breiden in de darm en ziekte te veroorzaken. Daarnaast worden probiotica preventief gebruikt om een mogelijke verstoring van de darmflora (bijvoorbeeld door antibioticagebruik) te voorkomen. De bekendste probiotica zijn melkzuurbacteriën zoals Lactobacillus en Bifidobacterium, maar ook andere soorten bacteriën en gisten kunnen probiotisch werken. Probiotica liggen in de winkels als yoghurtdrank of als (vaak meer werkzaam en beter gedoseerd) supplement.

Er bestaan verschillende soorten, stammen en hoeveelheden van probiotica. Probiotica supplementen onderscheiden zich op verschillende punten van elkaar. De bacteriën moeten in staat zijn om maagzuur en gal te overleven, zodat ze in de darm hun werk kunnen doen of dienen de probiotica beschermd te worden door een maagzuurresistente capsule. Sommige bacteriestammen zijn op kamertemperatuur houdbaar, terwijl andere supplementen in de koelkast bewaard dienen te worden. Het aantal bacteriën verschilt per prebioticum.

De veronderstelde werking van probiotica is veelzijdig en complex. Er zijn veel theorieën waarvan enkele hieronder worden genoemd. Op welke manier dit bijdraagt aan de vermindering van PDS klachten moet nog verder worden onderzocht. Vandaar dat er momenteel veel onderzoek verricht wordt naar deze mechanismen. De bekendste zijn:

• Competitie voor bindingsplaatsen. Probiotica kunnen een competitie aangaan met schadelijke bacteriën voor bindingsplaatsen aan de darmcellen. Wanneer de bindingsplaatsen bezet zijn, is er voor de schadelijke bacteriën geen plaats meer en verlaten ze noodgedwongen de darm.
• Competitie voor voedingsstoffen. Omdat de voedingsstoffen in de ontlasting beperkt zijn, kunnen probiotica er voor zorgen dat schadelijke bacteriën te weinig voedsel krijgen en dus niet kunnen uitgroeien.
• Vertering van eiwitten en koolhydraten. De vertering van eiwitten kan giftige stoffen veroorzaken. Door probiotica kan de vertering van eiwitten geremd en die van nuttige koolhydraten gestimuleerd worden.
• Productie van antibiotische stoffen door probiotica. Hierdoor kunnen schadelijke bacteriën en virussen geremd worden.
• Versterken van de slijmproductie en de darmcellen. Door probiotica kan de darmwand aangezet worden om meer slijm (mucus) te produceren. Deze slijmlaag heeft een beschermende werking tegen schadelijke bacteriën. Daarnaast kan ook de cellaag die onze darm bedekt versterkt worden.
• Versterking van het immuunsysteem door probiotica. Er bestaat een complexe relatie tussen de bacteriën in onze darm en ons afweersysteem. Probiotica bevorderen een goede afweer en verhinderen dat er te snel alarm wordt geslagen, waardoor er minder PDS symptomen ontstaan.

Stammen

Bij probiotica gaat het vooral om de eigenschappen van de specifieke bacterie stam. Een bacteriestam is een type van een bacteriesoort. Hieronder volgt een voorbeeld.
Bacteriegroep = Duitse auto = melkzuurbacteriën
Bacteriegeslacht = Volkswagen = Lactobacillus
Bacteriesoort = VW Golf = Lb. Acidophilus
Bacteriestam = VW Golf 1.4 D = Lb. Acidophilus LC1

Het is bekend dat een VW Golf 1.4 D andere eigenschappen heeft dan een VW Golf 2.0 turbo injectie, maar dat zie je niet aan de buitenkant. Dit geldt ook voor bacteriestammen. Aan de buitenkant is het hetzelfde, maar de motor, dus in dit geval de biologische eigenschappen, zijn anders. Vandaar dat claims en effecten van probiotica alleen kunnen worden toegeschreven aan stammen, niet aan soorten of geslachten.

Een aantal voorbeelden van goed onderzochte stammen/bacteriën zijn de volgende (dit wil niet zeggen dat deze producten altijd werkzaam zijn voor alle toepassingen, je kunt de leverancier/producent raadplegen):
Lactobacillus caseiShirota (nu LCS), de stam in het product Yakult.
Lactobacillus rhamnosusLGG, de stam in het product Vifit, en in vele buitenlandse producten
Lactobacillus acidophilusLA5, veel gebruikt, met name in poeders en pillen
Lactobacillus acidophilusDDS, met name in poeders en pillen
Bifidobacterium lactis, BB12, een veel gebruikte bifidobacterie (ook nog wel als B. bifidumaangeduid, waaraan de stam zeer nauw verwant is)
Bifidobacterium longumBB536, in diverse producten

Heb je wel eens probiotica gebruikt maar had je het idee dat deze de klachten niet minder maakte maar zelfs verslechterde? Zijn jouw darmklachten juist beter na een antibioticakuur? Dan heb je wellicht meer baat bij het SIBO-dieet. Dit is het dieet wat mensen met een prikkelbare darm volgen wanneer zij een bacteriële overgroei blijken te hebben.

In ons volgende REDUCE-methode bericht delen wij meer informatie over hypnotherapie.